metropolis m

1.
Ik zit met een vriendin in een café en zij zegt tegen mij: ‘Ik ben gestopt met praten over het verleden. Het verleden doet in de eerste plaats pijn. Het verleden’, zegt ze meteen daarna, ‘is niet belangrijk. Het mag geen plek krijgen in mijn leven.’ (Vergeet de pijn. Vergeet de pijn.) Ze tilt haar kop koffie op van tafel om ervan te drinken en terwijl ik kijk hoe ze haar kopje aan haar lippen zet, denk ik aan een toneelstuk dat ik afgelopen jaar zag, gespeeld door studenten van de mimeopleiding aan de Academie voor Theater en Dans in Amsterdam. In dat toneelstuk (The Final Countdown van Anne van Dorp) zegt één van de spelers zoiets als: ‘Je tilt je koffiekopje van de tafel richting je lippen en in dat ene moment, voordat je een slokje kunt nemen, kan de wereld vergaan, kan alles over zijn.’ De acteur herhaalt die zin een paar keer terwijl hij speelt alsof hij een kopje naar zijn mond brengt. ‘En boem, over’, zegt hij. ‘Alles weg.’

2.
De vriendin neemt een slok van haar koffie. Alles weg, denk ik. Alles weg. Ik probeer me voor te stellen dat er niets meer is (onmogelijk) en ik wil haar vertellen over het toneelstuk, maar dan val ik stil, want zowel het toneelstuk als het optillen van haar kop behoren tot het verleden dat zij zojuist bewust verbannen heeft. En ik voel me zeer ongemakkelijk en denk: als het verleden in haar leven geen plek mag krijgen, kan er amper een nu bestaan. Dat wil zeggen: geen nu die betekenis draagt. Betekenis krijg je door letters, woorden, elementen, tijd, gedachtes, emoties, beelden et cetera met elkaar te verbinden. Toch probeer ik te kijken wat er zal gebeuren als ik de vriendin gelijk geef. Ik probeer het verleden te vergeten. (Onmogelijk.) Ik probeer in ieder geval niet over het verleden te praten. We drinken onze koffie en zwijgen vooral. We kijken naar de mensen die langs het raam lopen alsof ze nergens vandaan komen, alleen maar op weg zijn. Als we tussen de koffie door af en toe toch wat zeggen, gaat het over niet-bestaande dingen, dingen die nog moeten gebeuren. Volgens mijn vriendin is deze manier van denken en leven constructief en creatief. Ze zegt dat ze beter heeft leren kijken. Ze zegt: ‘Ik kijk vooruit.’ En ze wijst naar iets in de verte.

3.
Het jaar is voorbij/bijna voorbij/moet nog beginnen.

4.
Als ik schrijf in de tegenwoordige tijd over de verleden tijd, gaat het alsnog over de verleden tijd. Dit is wel/niet waar.

5.
The Paris Review stond een artikel over de liefde. In dat artikel wordt de liefde vergeleken met de band tussen moeder en kind. Als je in de buik van je moeder bent, ben je veilig. Maar om in de wereld te zijn, moet je uit de buik. Je kunt niet tegelijkertijd in iets en uit iets zijn. Het verlangen om in iemand te zijn houdt automatisch in dat je uit iets anders moet zijn. En als je erin bent, kan het verlangen weer de andere kant opgroeien, want in iets zijn betekent dat je er niet meer uit bent. Je kunt er moe van worden of je er gewoon bij neerleggen. We kunnen niet alles (over-)zien. Je bent erin of eruit.
In retrospectief.

6.
Museum De Pont in Tilburg bestaat nu 25 jaar. Bij de viering van dit jubileum, waar prinses Beatrix aanwezig was en waar verder vooral formele, niet al te inspirerende praatjes werden gehouden, deed de kunst gelukkig zijn werk. Anish Kapoor schonk het museum een nieuw werk, Sky Mirror (for Hendrik). Het werk voegt wat voor en achter je ligt samen in één beeld. De tijd verglijdt in de werkelijkheid en in het kunstwerk, terwijl jij daar als toeschouwer naar kijkt. Wel/niet op een vaststaand punt. Wat voor je ligt en wat achter je ligt hoort samen, het vindt op hetzelfde moment plaats binnenin jou. Het is (zoals vrijwel alles van Kapoor) een meesterlijk kunstwerk. Doordat de spiegel in een hoek (ik meen van dertig graden) ligt, loopt niets gelijk op, terwijl alles op hetzelfde moment bestaat en een analogie is.

7.
Tijdens een lezing over astrologie ging het over analogie, de overeenkomst of overeenstemming tussen twee of meer zaken. Verleden/toekomst.

8.
De overeenkomst tussen het verlangen naar onzichtbaarheid en het nu.

9.
Het mooiste wat ik afgelopen jaar zag, was (afgezien van het werk van Kapoor) de film Quality Time van Daan Bakker. Ik ga niet uitleggen waar de film over gaat, maar (sociaal) ongemak speelt een grote rol. Wat ik erover kan zeggen is dat je in de film losgezongen wordt van alles wat je al kende. Van alles wat er voor die film was of erna kwam. Als ik aan die film denk, snap ik wat het betekent om het verleden te vergeten: iets heel nieuws maken.

10.
Breng het kopje naar je lippen. Sommige mensen die langs het raam liepen, keren terug. Vergeet de pijn.