Graduation Fever 2009: Sint Joost Breda
Klimaatverandering, de verhouding tussen mens en natuur, media en terrorisme: de nieuwe lichting kunstenaars van de academie St. Joost in Breda is niet bang zich te branden aan actuele onderwerpen. Soms overschaduwt de betrokkenheid de aandacht voor het visuele en zintuiglijke, maar vaker levert het subtiele werken op.
[h1]Florenz van de Vijver: Slaapmonsters
Florenz van de Vijver, student Audiovisuele Vormgeving, toont een fijngevoelig vormgegeven film over adventure racing in Nederland, een extreme duursport die haar deelnemers tot een ijlende vermoeidheid drijft. Deelnemers vertellen over deze zoektocht naar hun eigen grenzen, naar uitdaging en ontbering in een land waar de natuur verdwenen lijkt. In een verstilde film met prachtig wijdse beelden en zonder commentaar laat Florenz van de Vijver de atleten alle ruimte. Hij volgt ze tijdens tochten en voorbereidingen in Nederland, en tot slot op een dagenlange race – het WK – in Schotland.
De titel – Slaapmonsters – verwijst naar de vreemde staat van wakend dromen die de racers na dagenlang sporten bereiken. Van uitputting gaan ze verschijningen zien: slaapmonsters, als een noodsignaal uit de hersenen. In close-up shots vertellen ze openhartig over hun beweegredenen om zulke extreme beproevingen aan te gaan. Hun lichaam, dat zittend en inspanningsloos door het leven gaat, vraagt erom, zegt de een; ze willen op zoek naar de natuur, klem tussen snelwegen en windmolens, zegt een ander. Terug naar de basis, naar het ‘oergevoel’, en vooral op zoek naar de eigen grenzen. Van de Vijver vangt het in mooie beelden en stemmige muziek, en geeft deelnemers én kijker ruim baan.
Saskia Crefcoeur: Adam, David, Caspar
De verhouding tussen de mens – modern, verfijnd, welopgevoed – en de natuur is een thema dat ook terugkomt in het werk van Saskia Crefcoeur, vierdejaars studente Fotografie. In een serie getiteld Adam, David, Caspar combineert ze close-ups van huid en lichaamshaar tot wijdse landschappen in de geest van C.D.Friedrich en Ansel Adams.
Crefcoeur heeft met deze wonderlijke foto’s een duidelijke bedoeling. In een tijd waarin de mens zijn lichaam meer en meer ontkent – lichaamshaar wordt weggeschoren, geur gemaskeerd – wil ze de krachtmeting tussen mens en natuur in beeld brengen. Ze gebruikt lichaamshaar, weggeschoren en altijd teruggroeiend, treffend als metafoor. De intimiteit van deze benadering zorgt dat haar boodschap sprekend is, maar de foto’s zelf niet overstemt.
De romantici Friedrich en Adams tonen een nietige mens in overweldigende landschappen. Crefcoeur heeft die verhouding tussen mens en natuur willen omdraaien: de mens is nu niet slechts een toeschouwer, maar probeert de natuur te overheersen. In haar subtiel gekleurde combinaties van de mens in close-up en panoramisch landschap brengt ze mens en natuur weer dichter bij elkaar. Het resultaat is een poëtisch pleidooi voor een natuurlijk lichaam.
Thomas Kuijpers: Xenofobiac
Xenofobiac from ThomK
Thomas Kuijpers, vierdejaars Fotografie, wil eveneens een boodschap voor het voetlicht brengen. Hij waarschuwt voor politiek en media, die met hun haatzaaiende boodschap van terrorisme angst creëren, en deze angst als machtsmiddel gebruiken. De foto Blackout means Black maakt dit duidelijk: we zien uniform geklede mannen die ronddwalen of geboeid knielen met een krant voor hun ogen. De boodschap is niet mis te verstaan: angst voor de ander, overgebracht door de media, is een blinddoek. Kuijpers wil de mensen die zich laten blinddoeken, wakker porren, en doet dat graag hardhandig.
De foto’s zijn slim en het geheel is overtuigend, maar het is vooral de boodschap, en niet de beelden, die je bijblijven. Dat is niet toevallig: Kuijpers wil, zegt hij, vooral het verhaal vertellen dat volgens hem verteld moét worden. Om zijn betoog compleet te maken vult hij zijn foto’s, de rode draad, aan met wat er ook maar nodig is: objecten, geluid, tekst. Zijn werk valt dan ook op door de sterke eenheid die het vormt, en hangt tussen fotografie en installatie. De toeschouwer krijgt een koptelefoon met statige muziek en de stem van Bush, leest leuzen op de wand (Patriot, act. ACT!) en mag ‘gratis blinddoeken’ meenemen, een stapel kranten (Terror Times) volgedrukt met het woord terror en afgeleiden. Een geweer, bestaande uit samengebonden camera’s, leunt tegen de muur; alles om de boodschap te onderstrepen.
Manon van Trier: Drawwiors
Strijd binnen de (gedrukte) media komt op een heel andere manier terug in Drawwiors van Manon van Trier: speels, aantrekkelijk vormgegeven en bedrieglijk lichtvoetig. Het werk bestaat uit een ouderwets schoolbureautje op een kleine houten verhoging; op het tafelblad ligt een wit vel papier. Op het tweede gezicht blijkt het vel echter een geprojecteerd filmpje. Twee figuren in het wit twisten op het vel, met potloden als speren en een gum als schild.
Het werk, vertelt Van Trier, gaat over auteurschap – het is letterlijk een pennestrijd tussen twee schrijvers. De twee figuren in het wit zijn echter nagenoeg identiek – het is onduidelijk wie er tegen wie vecht; vechten ze niet tegen zichzelf?
Manon van Trier balanceert graag op een dunne lijn tussen haar innerlijke voorstellingen en de buitenwereld. Veel van haar stukken zijn dromerig, speels, en haar tekeningen doen denken aan de licht surreëele illustraties van bijvoorbeeld Joke van Leeuwen. Alles om haar heen kan als inspiratie dienen, zodat haar werk, hoe fantasierijk ook, altijd het leven weerspiegelt. ‘Ik ben het allemaal, soms die, dan die.’
Florenz van den Vijver (blog) De film Slaapmonsters is te zien op de site van het Sint Joost
Bregje Hofstede