Loop nog snel even binnen bij deze drie galerieën in Amsterdam
Een dagje fietsen door Amsterdam –van Oud Zuid, via de Lijnbaansgracht tot aan de Jordaan levert een aardig beeld op van het galerieaanbod van de afgelopen maand. Niet verrassend doen schilderijen en foto’s het goed aan de diverse muren, maar hier en daar waren er ook wat moedige galeriehouders te vinden: die met installaties, video’s en zelfs een heus gedicht op de proppen kwamen.
[h1]De Marlboro Man
Annet Gelink lijkt op het eerste gezicht een nieuwe bron van inkomsten gevonden te hebben: sponsoring door de tabaksindustrie. Goede kunst veroorzaakt altijd wat wrijving in de maatschappij, dus nu er een verbod op rust is het moment aangebroken om tabaksreclame tot kunst te verheffen. De Marlboro Man als kunst is natuurlijk niet nieuw, Richard Prince deed het al jaren geleden al, maar, ere wie ere toekomt, toen was tabaksreclame nog niet verboden.
Fotograaf Muzi Quawson (1978) zocht voor haar 16mm film The Old Home gedurende twee jaar Ivar “Duke” T. Pederson op, en portretteert hem als de allerlaatste (very) lonesome cowboy, de man die de laatste vierkante kilometer frontier teruggeclaimd heeft van de welig tierende beschaving. Quawson volgt hem bij zijn dagelijkse handelingen: met de paarden en de hond op stap, vuurtje stoken en soms eens bij zijn vrouw en kinderen op bezoek die even verderop in de beschaving wonen.
Alle zich aanvankelijk opdringende clichés glijden echter snel van je af. Quawson neemt de rust en tijd om Pederson te portretteren. De dreigende brom van de soundtrack en de lange shots brengen al snel ook je eigen tempo omlaag. Na een kwartier lang met één been in de prairie gestaan te hebben, vertrek je bij Gelink met een onmiskenbare ‘cowboy swagger’.
Het perfecte kiekje
Fons Welters heeft afgelopen jaar goed geluisterd naar de commentaren op Paulien Olthetens tentoonstelling in zijn eigen Playstation in 2007. Hij heeft er geen gras over laten groeien en pakt nu uit met een grote solo voor haar. Bij binnenkomst riekt de opstelling nog wat naar Wolfgang Tillmans: hopen schijnbaar toevallige kiekjes zijn hoog, laag, links, rechts aan de muren geplakt en geprikt. Door de ruimte verspreid staan verschillende schragen met witte planken waar in strenge composities nog meer kiekjes bijeengebracht zijn. Maar wie de post-it briefjes en op de muur gekrabbelde tekstjes begint te lezen, concludeert al snel dat er van Tillmans’ pretenties weinig overblijft bij Oltheten: ‘scherpe hoeken, scherpe foto’ merkt ze op, alsof ze op zoek is naar een alchemistische formule voor de perfecte foto. Maar de perfecte toevallige foto maken kost heel wat moeite zo blijkt. Foto na foto wordt duidelijker dat voorbijgangers door haar niet alleen geregistreerd maar ook geregisseerd worden: iets naar links, iets naar rechts, omdraaien, iets rechter zitten…
Hoe ontwapenend die werkwijze is wordt duidelijk in de film die achterin de galerie te zien is: Oltheten probeert verschillende Japanners in gebroken Engels duidelijk te maken wat ze wil. Stuntelend, maar met overtuiging, spreekt ze ze aan, op zoek naar dat perfecte moment dat ze net gezien heeft, maar nu al weer verdwenen is. Sommigen werken gewillig of gelaten mee, sommige minder, maar nagenoeg niemand lijkt te snappen waar Oltheten mee bezig is, laat staan dat ze snappen hoe mooi ze hen eigenlijk vindt.
Betrapt op je eigen vooroordeel
Bij Juliette Jongma zijn het wel ‘veilige’ schilderijen en tekeningen die aan de muren prijken, maar hier zit de multimediale twist in het persbericht: deze keer eens geen drie of vier alinea’s obligatie ten hemelprijzingen, maar een gedicht van Maria Barnas.
Hogelijk realistisch zelfs zijn ze, die werken van Arjan van Helmond: een lege kast, modelletje ‘oma’, van binnen behangen met ouderwets behang, een rij vazen op een dressoir bij grijzig licht en een keramieken ‘Würstmann’. Als kijker heb je snel een (voor)oordeel geveld over de eigenaren van deze bric-a-brac, maar toch is er net om de hoek van je blik steeds iets wat knaagt. ‘… Een bliksemschicht / zoekt heel decoratief een baan door de kamer’ schrijft Barnas en legt de vinger daarmee op de juiste plek. Neem Receptionroom #2 (2009), een Louis-de-zoveelste interieur, dressoir tegen de muur, glanzende gelakte tafel met vijf stoelen midden in de kamer staande op een Perzisch tapijt. Door de hoge ramen komt schemerlicht binnen. Nee, toch niet, het is roze neon, die mij doet denken aan een ouder echtpaar, sinds jaar en dag wonend één hoog voor aan de Amsterdamse wallen, zo lang al dat ze zich er niet eens meer van bewust zijn. Blijkt Van Helmond eigenlijk niet te schilderen, maar verhalen te schrijven.
Muzi Quawson ‘The Old Home" is te zien tot 17 oktober 2009
Paulien Oltheten ‘One moment, it’s really beautiful’ is te zien tot 3 oktober 2009
Arjan van Helmond ‘Collecting Dust’ is te zien tot 24 oktober 2009
Erik van Tuijn