Sociaalrealisme op zijn best Olga Chernysheva in BAK
Olga Chernysheva bespiedt haar omgeving als een voyeur. Ze observeert gewone mensen tegen de achtergrond van het publieke leven van het Moskou van vandaag, verlost van de greep van het communisme, maar zoekende naar een identiteit.
In the Middle of Things, nu te zien in BAK in Utrecht, laat een selectie van haar werk zien van de afgelopen tien jaar. Chernysheva (ex-Rijksakademiestudent) zoomt tijdens haar dagelijkse wandelingen door de stad in op voorbijgangers, met name die individuen die zich afzonderen binnen de openbare ruimte: bewakingsbeambten starend vanuit een glazen hok op het station, dagwerkers gehurkt op een heuvel wachtend op een nieuwe klus of een verwarde vrouw die zorgvuldig haar spulletjes schikt na het vroegtijdig verlaten van een protestmars.
In de omgeving van de stations – een plek waar het officieel verboden is foto’s te maken – lijkt Chernysheva het meest in haar element. Zoals in de video The Train (2003), waar je vanuit het gezichtspunt van de camera de doorleefde reizigers van de trein passeert. To Moscow (2010), een nieuwe serie zwart-witfoto’s gemaakt voor deze tentoonstelling, laat buschauffeurs zien die uit Centraal-Azië komen, geïsoleerd achter het stuur van hun bus en zich voorbereidend op een lange reis naar afgelegen Russische provincies. Nauwelijks zichtbaar door de spiegeling van de voorruit lijken de buschauffeurs melancholisch in de verte te kijken. De beeldtaal doet denken aan het sociaalrealisme dat voorheen gedicteerd werd door de communistische leiders, alleen nu doordrenkt van de tegenstellingen in een post-Sovjettijd.
Maar of het nu aquarel, foto of video betreft, de liefdevolle wijze waarop Chernysheva haar personages portretteert – dromend, schuin omhoogkijkend, meditatief of onverstoord opgaand in hun eigen bezigheden – maakt het absoluut de moeite waard om voor 17 april nog even een bezoek aan BAK te brengen, en mee te rijden in de trein van Olga Chernysheva.
Jolien Verlaek