Zaaien en wieden Volkskultur in het Cobra Museum
Wordt het museum het eindstation voor alle volkscultuur?
‘Retain your memories but detourn them so that they correspond your era’, staat er geschreven op het grafische werk vol leuzen, kleurexplosies, maskers en primitieve figuren van Pinar & Viola, waar je tegenaan loopt zodra de kassa van het Cobra Museum is gepasseerd. De kreet op het werk vat de kern van Zaaien en Wieden, die momenteel te zien is in Amstelveen goed samen. Het gaat over eigentijdse bespiegelingen op volkscultuur.
De tentoonstelling is afgeleid van de Duitse expositie Säen und Jäten. Volkskultur in der zeitgenössischen Kunst, speelt in op de hernieuwde aandacht voor volkscultuur en erfgoed die zich de laatste jaren ontwikkeld heeft. Er is werk van ongeveer twintig kunstenaars te zien.
Bij veel kunstenaars in de tentoonstelling staan primitieve volken, kindertekeningen en volksmuziek centraal. Onder meer bij Kristof Georgen, die in 2009 de gebruiken fotografeerde en filmde rond het opstellen van de Duitse narrenbaum (met snoepgoed behangen boom die in verschillende delen van Duitsland wordt opgezet om het begin van carnaval in te luiden). Helmut Stallaerts fotografeerde mannen gekleed in leer en dierenhuiden in ofwel een moderne ofwel een natuurlijke omgeving. De kunstenaar geeft een spookachtig beeld (het werk heet niet zonder reden Es spukt) van een oud volksgebruik in Duitsland waarbij mannen in dierlijke kostuums boze geesten verjoegen.
Er is ook werk waarin kunstenaars culturen en tradities samensmelten. Rory Pilgrim laat een installatie bestaande uit een Marokkaans kleed, een radio en een affiche met een tekst van de liberale Amerikaanse pastoor Jay Bakker, verwijzend naar het gebrek aan acceptatie van homoseksualiteit. Het werk toont een ideale mix van culturen, maar roept ook de vraag op in hoeverre ze elkaar uitsluiten.
Dit is niet de enige vraag waarmee de bezoeker het museum verlaat. Aan het eind confronteert Aurelia Mihai de bezoeker met het feit dat volkscultuur lijkt te verdwijnen. In haar video toont ze de verplaatsingen van een kudde schapen, een traditioneel beeld dat men in Oost-Europa veel ziet. De schapen belanden na veel dwalen en sjokken uiteindelijk in een museum. Is het museum wellicht het eindstation voor alle volkscultuur?
Te midden van alle tradities en culturen springt in Amstelveen voornamelijk de Duitse cultuur er tussenuit. Niet zo vreemd, aangezien het tentoonstellingsconcept uit Duitsland komt. Maar de tentoonstelling maakt ook duidelijk dat in een tijd waarin volkscultuur een belangrijk speerpunt is in het nationale cultuurbeleid, wat meer aandacht voor de Nederlandse aspecten van volkscultuur wenselijk zijn.
Zaaien & Wieden. Volkscultuur in hedendaagse kunst
18 juni – 4 september
Cobra Museum
Afsluitend Programma
Op zaterdag 3 september komen experts op het gebied van volkscultuur, erfgoed en hedendaagse kunst, en deelnemers van de tentoonstelling samen.
Wendy de Boer