SBMK in SPS over NIMk, VH MV en LiMA
Hoe moet het verder met de conservering van mediakunstcollecties, nu NIMk wordt opgeheven? Stichting Behoud Moderne Kunst (SBMK) organiseerde in SMART Project Space een dag over de conservering en materiële onvervangbaarheid van moderne kunst.
In het voormalig Pathologisch Anatomisch Laboratorium waar tegenwoordig SMART Project Space huist, werd afgelopen donderdag de bijeenkomst van SBMK gehouden. De passende locatie, waar vroeger onderzoek werd gedaan, stond dit keer in het teken van onderzoek naar de conservering van kunst. Het doel van SBMK is het waarborgen van moderne kunst voor de toekomst. In samenwerking met een groot aantal musea en kunstinstellingen wordt er onderzoek gedaan naar hoe dit het best uitgevoerd kan worden en wat er allemaal bij komt kijken. De dag bestond uit een ochtend met lezingen over de werkzaamheden en behaalde resultaten van de stichting, en werd na de lunch vervolgd met workshops die dieper op de ingeleide onderwerpen in gingen, gevolgd door een afsluitende terugblik.
Een groot probleem voor het behoud van moderne kunst is het materiaal. Waar klassieke materialen en grondstoffen voor bijvoorbeeld verf beschikbaar blijven, zijn de onderdelen waaruit naoorlogse kunst bestaat in toenemende mate onvervangbaar aan het worden. Verschillende soorten schuim, textiel, lood of dragers van video’s, zijn allen onderhevig aan verval en dienen op de een of andere manier voor de toekomst gewaarborgd te worden. Ook dienen er richtlijnen voor omgang met patina en verval, en regels voor documentatie vastgesteld te worden zodat over tachtig jaar de opvolger van de opvolger van de huidige conservator ook weet welke overwegingen aan welke handelingen ten grondslag lagen en hoe het proces voortgezet dient te worden.
Om dit te bewerkstelligen doet SBMK onderzoek naar materialen en hun verval en daarmee ook naar tegenprocessen. Conservering en opslag van video- en fotokunst zijn hier een belangrijk onderdeel van, mede ingegeven door het voortschrijden van de techniek en daarmee het stoppen van productie van bepaalde verouderde onderdelen, zijn er continu problemen en vragen die de kop opsteken. Wat doe je bijvoorbeeld aan de uitputting van de voorraad aan vervangende materialen voor diaprojectors en zwart-wit-beeldbuis-televisies? Op een bepaald moment zullen deze helemaal niet meer verkrijgbaar zijn, en hoe dan aura en authenticiteit te conserveren is een serieuze opgave.
Een ander vraagstuk is het auteurs- en beeldrecht, met name gericht op online content-sharing. Voor de gemiddelde curator of redacteur is dit een moeilijk begaanbaar gebied. Onder leiding van rechter Willemien Diekman werd een spoedcursus beeldrecht gegeven. De mogelijkheden lijken groter dan vooraf gedacht; met name als het gaat om publicatie van beeldmateriaal door recensenten en wetenschappers is er vrij veel mogelijk. SBMK biedt nu ook standaardcontracten op dit gebied aan op de website – erg behulpzaam in digitaliserende tijden.
De SBMK-dag was zeer informatief en vol van plannen. In 2013 zal zich een nieuw kunstlandschap ontvouwen waarin SBMK zich zal blijven inzetten voor de kunst van en kennis over conservering. SBMK gaat als kenniscentrum onder andere een basiscursus voor beginnende curatoren en conservatoren aanbieden, en als informatiebaken dienen voor privé- en bedrijfscollecties. Vanaf januari zal SMART Project Space samen met NIMk overgaan in NASA (New Art Space Amsterdam) om de presentatiewerkzaamheden voort te zetten.De stichting met als werktitel Voorheen Montevideo (VH MV) zal vanaf 2013 onder de naam Living Media Art (LiMA) verder gaan. Hier zal onder leiding van NIMk voorvrouwe Gaby Wijers de collectie van NIMk worden ondergebracht, samen met de expertise die in het Nederlands Instituut voor Mediakunst aanwezig is. Daarnaast zal LiMA diensten aan musea aanbieden en activiteiten als distributie, onderzoek en met name conservering op zich nemen. Daarmee lijkt de opheffing van NIMk opgevangen te worden door een breed vangnet aan nieuwe initiatieven, maar of dit echt mogelijk is zal de komende jaren moeten blijken.
Seminar Behoud Mediakunst Collectie Nederland & SBMK-dag
8 november 2012
SMART Project Space
www.sbmk.nl
Vincent van Velsen
is redacteur Metropolis M en conservator Stedelijk Museum Amsterdam