metropolis m

De kunst van Roger Hiorns is geen afgerond geheel, zij groeit, borrelt en drupt rustig verder in De Hallen in Haarlem. De suppoosten hebben het er maar druk mee.

De Britse kunstenaar Roger Hiorns maakt geen sculpturen. Hij zet ze in werking zonder vastgestelde uitkomst: het werk is vooraf onbepaald. Hij brengt twee elementen met elkaar in contact en kijkt wat er gebeurt. Het resultaat is dynamisch werk dat momenteel te zien is in een mooi overzicht in De Hallen in Haarlem. Sommige van de werken worden geactiveerd, tijdens performances.

Roger Hiorns bracht een automotor in contact met kopersulfaat waardoor er diepblauwe kristallen op de motor ontstonden – hetzelfde ritueel paste Hiorns in 2008 toe op een appartement in Zuid-Londen waarvoor hij een Turner Prize-nominatie ontving. Het is de door de mens gemaakte technologie die wordt gecomplementeerd en aangevuld door een natuurlijk materiaal; het in gang gezette proces is onbeheersbaar en bepaalt de uiteindelijke vorm van het kunstwerk.

Deze uitgangspositie maakt Hiorns’ werk op een bepaalde manier onafhankelijk van zijn initiator en gericht op het proces en mede daarom – soms tot ongenoegen van verzamelaars/kopers – nooit af: ze verkleuren verder of veranderen van vorm – hoewel dit bij kopersulfaatkristallen slechts op microscopisch niveau waarneembaar is. De hangende potten waaruit constant schuim opkomt is hier een gelijksoortig voorbeeld van. Het schuim, en dus de vorm, is constant in beweging totdat deze (gedeeltelijk) naar beneden valt of – zoals schuim gewoon is – geruisloos uiteen spat, om daarna eenvoudigweg verder te gaan met worden.

Op dezelfde verdieping is de uitgesmeerde herinnering aan Roger Hiorns te vinden, in de vorm van koeienhersenen op glasvezel. De laatste persoon die de runderen zagen was Roger Hiorns die voor het slachten ook nog even wat in het oor van de dieren fluisterde, waarna hij hun hersenen gebruikte om op vierkante panelen van glasvezel aan te brengen. Het is misschien een wat luguber idee en voor velen vast ook confronterend, maar zonder de achtergrondkennis is het eigenlijk slechts een plastic bord met een opgedroogde, gelige substantie en hier en daar wat stukjes.

De confrontatie met het idee van de dood en de herkomst van ‘de verf’ zit in het hoofd van de waarnemer. Het is Hiorns dan ook niet vreemd zich bezig te houden met de onzichtbare inhoud van op zich onschuldige, of op het eerste gezicht niet heel bijzondere objecten en handelingen. De betekenis wordt toegekend door de mens, uit sociale conventie of religieuze overtuiging. Maar een enkele handeling of uitleg verandert de gehele perceptie.

Ditzelfde concept ligt ten grondslag aan het werk van Hiorns dat in 2009 in De Hallen te zien was. Hier had hij zijn sperma op een tl-buis aangebracht, vrij onschuldig, maar het idee deed mensen toch anders naar de buis kijken. Ook rituelen gaan uit van dit principe: handelingen die alleen een betekenis hebben voor ingewijden.

In het weekend neemt een naakte jongeman plaats op het stadsbankje dat in de buurt van een vliegtuigmotor (een andere mogelijke zitplaats) in de omvangrijke koude ruimte op de begane grond staat. Hij steekt een vuurtje aan en kijkt er naar, zo lang als het vuur brand. Hier vormen primitieve elementen en eenvoudige handelingen een mooi beeld en intrigerende ervaring – nog eens bevestigt door de gedimde stemmen van het publiek tijdens de drukke avond van de artist talk. Doordat de performance in het weekend geregeld wordt herhaald, krijgt het iets van een rituele handeling, waarbij het gebruik van vuur deze betekenis versterkt.

Roger Hiorns brengt tegenpolen samen en maakt de bezoekers bewust van hun eigen ideeën en de waarneming. Leven en dood, techniek en natuur, beweging en stilstand of zelfs de eenvoud van hard en zacht en koud en warmte komen aan bod. Het daagt uit tot kijken, denken en reflecteren – en dus nog wat extra in het weekend.


Roger Hiorns – Solotentoonstelling
De Hallen, Haarlem
1 december 2012 – 24 februari 2013

in combinatie met
Joseph Beuys – Herinnering, energie, transformatie
1 december 2012 – 24 februari 2013
Met donderdag 21 februari 2013, lezing door Louwrien Wijers over Joseph Beuys, aanvang 20:00 uur. Entree gratis.

Vincent van Velsen

is redacteur Metropolis M en conservator Stedelijk Museum Amsterdam

Recente artikelen