Loskomen
Loskomen uit een groep, zichtbaar worden als individu; dat is het thema van de tentoonstelling Zonder titel (loskomen) van Cindy Moorman als onderdeel van de serie Het Gelders Balkon in het Museum voor Moderne Kunsten te Arnhem.
Een wit stipje is eerst alleen, maar wordt snel omringd door verschillende kleinere zwarte stipjes. Na verloop van tijd vormen ze een eenheid, de witte stip en de zwarte stipjes. Maar haast onvermijdelijk, in de optiek van Cindy Moorman, bewegen de zwarte stipjes geleidelijk weer van de witte stip af, totdat die weer alleen over blijft. Want collectiviteit is maar tijdelijk en onverwachte veranderingen in de onderlinge verhoudingen liggen altijd op de loer. Dat is wat Moorman wil zeggen met haar werk in de tentoonstelling Zonder titel (loskomen).
Het is nog een work in progress, de serie (loskomen), bestaande uit een performance, een video, een publicatie en dertien beeldende werken. Daaronder vallen, naast de hierboven beschreven collage, onder andere kleine tekeningen, een schilderij en driedimensionaal werk. Alles heeft hetzelfde thema, maar de ene keer is het abstracter uitgewerkt dan de andere keer.
Zo toont de video een man op een wit plateau die door een groep mensen wordt opgetild. En zien we op een bord met foto’s en knipsels een man die wordt gejonast door een aantal mannen naast heersers die eenzaam op een hoge sokkel boven de massa uitsteken. Ze stijgen allemaal letterlijk boven de groep uit en zijn gedoemd om te vallen, zo lijkt het wel. Het roept daarom bij mij de vraag op of je als individu wel boven de massa moet uit willen steken. Is het niet zo dat hoge bomen veel wind vangen?
Een bevestigend antwoord op die vraag is niet te vinden in het werk. Het lijkt er eerder op dat er juist een wil tot ontsnappen uitspreekt, ontsnappen uit de macht van een groep. ‘Het Men is overal aanwezig. Het merendeel van onze handelingen verrichten we als Men – als onpersoonlijk onderwerp – als onderdeel van een collectiviteit.’ lees ik in de begeleidende publicatie. Is het dan beter om veel wind te vangen als ‘persoonlijk onderwerp’, dan om under the radar te blijven in een groep?
Persoonlijk ken ik het antwoord wel. Maar Cindy Moorman spreekt zich er in haar werk niet over uit. En dat is jammer. Nu blijft (loskomen) erg oppervlakkig. Het is een registratie van een gegeven en vertelt daardoor niks nieuws. Het vertelt niets over de consequenties die de keuze voor of de groep of voor de individualiteit kan hebben.
Dat neemt echter niet weg dat het werk de verhoudingen zeer illustratief laat zien en er pareltjes van beelden worden getoond, zoals de foto van een vallende man en de tekening van drie groepen mensen die elk een man op een plateau omhoog houden. Ik had alleen graag gezien dat er iets meer gewicht in de schaal zou worden gelegd.
Gelders Balkon 19 Cindy Moorman, Zonder titel (loskomen)
30 maart t/m 19 mei 2013
Museum voor Moderne Kunsten Arnhem
Loes van Beuningen
is kunsthistoricus