Kunst uit een verscheurd land Petrit Halilaj
Wiels presenteert Petrit Halilaj, die van stront gemaakte replica’s van dieren uit het oude natuurhistorisch museum van Pristina toont.
Ik herinner me mijn eerste kennismaking met het werk van Petrit Halilaj (1986) nog goed. Het was op de Biënnale van Berlijn 2010, waar de jonge Kosovaarse kunstenaar de tentoonstellingsruimte van KW vulde met loslopende kippen. Halilaj opende letterlijk de deuren van het instituut en bracht leven in een tentoonstelling waarin zowel de Berlijnse instelling als het verleden van zijn geboorteland centraal stond.
Drie jaar later toont WIELS de eerste solotentoonstelling van Petrit Halilaj in België, gekenmerkt door eenzelfde thematiek. Wederom domineren dieren de tentoonstellingsruimte, ditmaal hebben de levende wezens echter plaatsgemaakt voor opgezette exemplaren. Petrit Halilaj toont replica’s van opzette dieren uit het Natuurhistorisch museum van Pristina, de hoofdstad van Kosovo. Hij vervaardigde deze van onder meer dierlijke uitwerpselen en aarde uit het geboorteland van de kunstenaar, en toont ze op glanzend gouden sokkels. De oorspronkelijke objecten werden in 2001, toen het land net uit een zware oorlog kwam, onder zeer slechte omstandigheden in de kelders van het museum opgeborgen.
Onder leiding van Halilaj werd de collectie onlangs uit de opslagfaciliteiten van het museum gehaald, en zagen de vrijwel vergane objecten voor het eerst sinds 2001 het licht. Halilaj maakte van deze gebeurtenissen een driedelig videowerk, dat eveneens in WIELS wordt getoond. Het openen van de kisten en inventariseren van de objecten dat door Halilaj objectief en documentair in beeld is gebracht, wordt in het licht van de situatie van het land juist aangrijpend.
Halilaj werkt met de actieve en geconstrueerde herinnering van de roerige geschiedenis van zijn geboortegrond. Hij is te jong zich enkele cruciale gebeurtenissen te herinneren, zoals de opheffing van de autonomie van Kosovo in 1989. De gevolgen hiervan zijn echter nog zichtbaar en voelbaar.
De oorlog die van 1996 tot 1999 in het land woedde, herinnert hij zich wel. Poisoned by men in need of some love is onderdeel van een groter project van Halilaj, waarin hij de situatie in Kosovo aan de hand van het Natuurhistorisch museum centraal staat stelt. Het museum blijkt hét symbool voor de beladen toestand van het land, omdat de door Halilaj nagemaakte objecten in 2001 plaatsmaakten voor traditionele Servische kunst, in een poging het verscheurde land een nieuwe identiteit te geven. Voor Petrit Halilaj staat zijn aan volkskunst refererende collectie dieren juist symbool voor Kosovo.
De parallellen tussen de geschiedenis van de collectie en het land zijn niet altijd even geslaagd in beeld gebracht. De troep – resten van het in verval geraakte museum – die Halilaj in de tentoonstellingsruimte plaatste, is mij iets te letterlijk. Over het algemeen is de benadering echter meer subtiel – en meer doeltreffend. De objecten die vanwege hun neutraliteit zijn verbannen, zijn in hun aangetaste vorm (in de film) en nieuw gecreëerde vorm (de objecten van Halilaj) een mooie representatie van een beladen geschiedenis, die tot op de dag van vandaag haar sporen nalaat.
Petrit Halilaj – Poisoned by men in need of some love
WIELS, Brussel
7 september 2012 – 5 januari 2014
Sanneke Huisman