Art Brussels terugblik
De rode loper loodst je bewust de gigantische kubushal binnen. Links van je springt één van de nieuwste metallic glitterende sportbakken in je blikveld. Wat verderop wapperen opgeblazen fallusvormen met ING slogans. Schaars geklede stewardessen flyeren reeds uitnodigingen voor de afterparty in het Atomium na tienen. Iets verderop knippen enkele kunstenaressen uit het gender-project plechtig het openingslint door, een wat paradoxaal gezicht zo recht tegenover de flyerende bimbo’s..
De Art Brussels gaf, met soloshows, performances en interventies van vrouwelijke kunstenaars dit jaar tegenwicht aan het mannelijke overwicht in de kunstwereld.. Want net zoals in de top zakenwereld is en blijft die professionele kunstwereld nog steeds meer een mannenaangelegenheid. Waarbij eens te meer bleek dat de sponsorende businesswereld zich met zijn stoeipoezen duidelijk niets gelegen liet liggen aan de inhoudelijke opzet van de beurs.
Van de 452 ingediende aanvragen werden er maar 174 uit 23 verschillende landen toegelaten. Nog meer dan andere jaren was de kwaliteit, het in huis hebben van internationale namen, het aanzien en het volgen van heersende tendensen in de kunstwereld de maatstaf. “Enkel zij die een vernieuwende, actuele visie hebben, en die hun kunstenaars in een internationale context plaatsen, komen in aanmerking voor een deelname aan de beurs. Ook het beperken van het aantal galeries is een bewuste keuze. Het feit dat wij al jaren ijveren voor kwaliteit is zeker nu, gezien de huidige economische situatie, primordiaal.” (alias Karen Renders, artistiek directeur) Tijdens de persconferentie deed mevrouw Renders wel uit de doeken dat in de maand november door de recessie enkele galeries plots afhaakten. Enkele galeries uit de VS maakten hiervan echter gretig gebruik.
Voor het eerst stond ik in de showroom van de Hammer Gallery oog in oog met een fragment uit het beruchte levensmanuscript van de Amerikaanse legende Henry Darger. Een psychedelisch bos geschilderd op een uit elkaar vallend vel. Dat het vel aan beide zijden volgekrabbeld is benadrukt klaarblijkelijk de mythe van zijn kinds verzet tegen de grote wrede wereld. Bij het zien van het prijskaartje van deze aquarels van dartele tienermeisjes wiens fiftiesrokjes lichtjes opwaaien tijdens hun bevreemdende spel zag ik in eerst instantie wel de drie nullen en het euroteken, maar de 175 die ervoor stond zag ik over het hoofd. Blijkbaar blijven miskende genieën na hun dood goed in de markt liggen.. Of hebben we weer nood aan een vleugje Sturm und Drang zonder de stank van geld? Obsessief als hij was, wist hij van geen ophouden en heeft hij ons vele vellen nagelaten. Alleszins kan ik er niet om heen, authentiek en volledig autodidact bezit Dargers werk een frisheid (of waanzin) die geen enkel ander kunstenaar op de beurs wist te evenaren. Darger zette me aan het denken, zonder ook maar enige kunstopleiding gevolgd te hebben, was zijn marktwaarde het hoogst van iedereen. Zijn kunstopleidingen eigenlijk wel nodig?
Ik was erg nieuwsgierig naar de effecten van de recessie op de verkoopcijfers en het bezoekersaantallen van deze editie. Volgens Sarah Thornton (bekend van het boek Seven days in the Art World) zouden collectioneurs vandaag de dag ingetogener te werk gaan bij het aankopen en pas na lang wikken en wegen zich wagen aan een aankoop. Tot mijn verbazing zag ik nog geen twee uur na de opening al mensen naar de uitgang sjokken met in bubble wrap ingepakte tableaus. Eveneens zag ik collectioneurs nog steeds gretig onderhandelen bij de werken van gevestigde namen en volgens Galerie Rodolphe Jansen was er aan hun verkoopstrategie helemaal niets veranderd. Wim Delvoye en Jean Luc Moermans stonden tijdens de beurs nog steeds bovenaan het boodschappenlijstje van verveelde rotaryclubvrouwen.
Art Brussels onderscheidt zich van Art Basel door naast beroemde namen van erkende internationale galerieën de bezoeker een verfrissend platform voor jonge kunstenaars en solotentoonstellingen te bieden. Op de ellenlange paden – bezaaid met meutes voortsjokkende m’a tu vu types – word je voorts nog links en rechts bestookt met zoveel beelden, dat het me op sommige plekken deed terugdenken aan de horror vacui van de beroemde salons uit het fin de siècle van de negentiende eeuw. In de zaaltjes met soloshows,was het gelukkig goed vluchten uit deze marktwaarde-massahysterie. Je kon er ongestoord even wegdromen zonder meteen aangeklampt te worden door een galeriehouder.
Al decennialang wordt de Art Brussels georganiseerd door vrouwen, en dat feit is – in deze 27ste editie met extra aandacht voor vrouwen in de kunstwereld – verrassend aangenaam doorgegroeid in het presentatiemodel.. Een zevental jonge kunstenaressen was gevraagd interventies te creëren in de expohallen. Zo riep Kelly Schacht om het uur een opdracht voor het publiek om: “Knipoog naar en buur, knuffel een galerist,… Ze gaven de beurs cachet voor zowel de rijke collectioneur met zijn vip bars, overvloed aan champagne, kaviaar en schaars geklede hostesses, en aan het artistieke volk dat zat te chillen in een door HISK studenten ontworpen bar, waar ook debatten werden gehouden en bezoekers elkaar konden uitdagen tot een partijtje badminton.
Eva Kerremans