Nina Canell
In de monumentale hal van de Ateliers in Amsterdam sta ik te wachten totdat de één na laatste lezing, verzorgt door Nina Canell, in de najaarsreeks Indian Summer 2015 artist talks zal beginnen. In een wit plastic bekertje giet ik uit een thermoskan sterke thee. Ik laat er een suikerklontje in vallen dat langzaam oplost. Het is al redelijk druk en de laatste gasten druppelen de hal binnen. Jonge, opvallende mensen met korte blonde pony’s, woeste baarden, petjes en grote brillen staan rustig met elkaar te praten. Afgewisseld door mannen die aan de slapen grijs beginnen te worden en zelfverzekerd de ruimte rond kijken.
Als de deur open gaat betreden we gemoedelijk de presentatie ruimte. Het is een hoog lokaal, de stoeltjes staan in twee vakken opgesteld. De helft is al bezet door de kunstenaars die aan de Ateliers verbonden zijn en snel zit de zaal goed vol. Op een klein podium staat een tafeltje met een laptop en een fles water. Nadat Ateliers directeur Dominic van den Boogerd haar de vloer heeft gegeven gaat het zaallicht uit en een klein lampje verlicht alleen nog haar gezicht.
Ze heeft een zachte, verlegen stem en bedankt de kunstenaars van de Ateliers bij wie ze vandaag op studiobezoek is geweest. Nu is het aan haar om iets meer over haar werk te vertellen. Op de muur achter haar verschijnt een grote projectie van een kunstwerk. Een enkele laatkomer betreedt nog de ruimte en schuift langs de wand door de knieën om op de vloer plaats te nemen. Als in een zachte bries neem Canell ons mee in haar gedachtegangen en gebeurtenissen rondom een aantal zorgvuldig geselecteerde werken van 2009 tot nu. We kijken naar het werk Absence of Satin Ions (2014). Op het eerste oog lijken het enkel een paar uitgespuugde kauwgommetjes, maar ze verleidt ons met haar verhaal over the chewing gum als object residu van gedachtes.
Ook het werk Brief Syllables (2014) wordt aangevuld met een persoonlijke anekdote over het verkrijgen van een stukje dikke elektriciteitskabel. Levendig vertelt ze over haar ontmoeting met de straatwerkers aan wie ze een stukje kabel vroeg. Hun ongeloof in haar interesse, hoe ze haar uiteindelijk een heel klein stukje meegaven ter grote van een worstje, waarschijnlijk omdat ze eigenlijk niks mee wilden geven totdat ze aangaf dat ze kunstenaar is.
Tijdens het spreken maakt ze handgebaren om haar uitleg kracht bij te zetten. Haar zoektocht naar de sculptuur als medium voor opslag, transmissie en receptie, haar voorliefde voor tussengebieden, voor microscopische fenomenen en het onwaarneembaar tastbare wordt langzaam duidelijk naarmate haar lezing vordert. Halverwege vraagt ze of er iemand in het publiek het fenomeen Sailing Stones kent in de woestijn van Californië. De afbeeldingen die ze erbij laat zien zijn fascinerend. Grote stenen liggen aan het eind van een slingerend spoor door het zand, zoals het slijmspoor van een dronken slak eruit gezien moet hebben. Het is niet zo een twee drie te verklaren. Iemand uit het publiek steekt zijn hand op en wil het wel uitleggen. Canell reageert teleurgesteld. Ze is niet van plan het fenomeen uit te leggen en dat iemand in de zaal de oorzaak kent lijkt voor haar de magie ervan te doen verdwijnen. De man uit het publiek zegt vervolgens niks en ik blijf achter met een groot vraagteken en persoonlijke speculaties over buitenaardse- of onverklaarbare natuurkrachten.
Canell eindigt haar lezing met haar werk Index of synchronised blackouts in ten geographically disparate households (2010-2011). Een jaarkalender met bij iedere maand een exacte tijdsregistratie. In tien woonhuizen plaatste ze apparatuur die ervoor zorgde dat op exact hetzelfde moment de stoom uit viel op een vooraf bepaalde tijd. Black-outs die de perceptie van de ruimte zouden moeten veranderen. Hoe de bewoners het ervaren hebben, wat het idee achter de specifieke tijdmomenten is en op welke manier het werk uiteindelijk tentoongesteld werd, wordt niet duidelijk.
Plots is haar presentatie afgelopen terwijl we pas een half uurtje onderweg zijn. Er komt nog een enkele vraag uit het publiek. Als Dominic van den Boogerd de microfoon pakt ga ik weer even rechtop zitten, hopend op nog wat verheldering maar helaas, hij heeft geen scherpe vragen achter de hand. Nadat hij Nina Canell hartelijk bedankt en ons uitnodigt voor de lezing van volgende week, zwelt het geroezemoes aan en mensen staan op om de zaal te verlaten. Het voelt als een gemiste kans om haar werk beter te leren doorzien.
Achteraf heb ik per email contact met de kunstenaar. Ze stuurt een paar foto’s van haar werk en lijkt mijn gedachten te hebben gelezen. Ze mailt een uitspraak over haar werk.
In general terms I think of sculpture as something that is grounded by material – but is perhaps, external to material. It can leave a trace or act as an agent that thickens or thins – through compression or dispersal – either materially, durationally or through the association of the materials or processes used. I think of sculpture as sensitive to a condition or perhaps even as a condition; something that can be conditioned and which in turn conditions things.
Kunstenaarslezing door Nina Canell
Indian Summer 2015 bij De Ateliers
10.11.2015
Op dinsdag 17 november geeft Elizabeth Price de laatste kunstenaarslezing in de najaarsreeks
Lotte van Geijn
is beeldend kunstenaar en schrijver
