metropolis m

Door het gebruik van technieken als airbrush en de persoonlijke keuzes voor bepaalde voorstellingen, zoals een paard die zijn ruiter berijdt in Untitled (2013), zoekt Euler voortdurend de grens op tussen kunst en kitsch, high en low culture, gevestigd en outsider. Het opereren op dit grensgebied versterkt onze waarneming. We gaan als vanzelf scherper kijken naar de werken van Euler. Dit is geen toeval. Euler verlegt de focus bewust naar onze en haar waarneming en stelt perceptie binnen haar werk centraal.

Dit komt letterlijk naar voren in werken zoals In the perspective of the screwed (2015), ,, ,, (white watch) (2016) en ,, ,, (body) (2016), waarin Euler een schroef afbeeldt vanuit het perspectief van de schroef, een horloge binnenstebuiten keert en haar eigen lichaam op caleidoscopische wijze portretteert. Bij het laatste werk lees ik op het bijbehorende tekstbordje, geschreven door Euler zelf (en niet door de afdeling educatie): ‘Ik heb het hart van dit schilderij leeg gelaten. De leegte wordt omgeven door het afgebeelde object, in dit geval een lichaam. Beginnend met het gezicht is alles dat zich normaal in het midden bevindt omgedraaid, en bevindt zich zodoende aan de randen van het doek, de leegte omlijstend. Door deze omkering verbeeldt het hart van het schilderij dat wat zich normaal buiten de grenzen van mijn eigen blikveld en mijn eigen lichaam bevindt.’ Trippy, no?

De fascinatie voor waarneming en visueel onderzoek komt ook tot uitdrukking in de hyperrealistische afbeelding van een kameel die zijn hoofd omdraait, in de kringen in het water die de figuren uit After Supper (2017) omgeven en in een werk als Understanding doubts and logic (2017), waar de geschilderde elementen als uit het niets uit de vlakke airbrush-achtergrond opdoemen. Er zit iets essentieels in Eulers schilderkunstige gebaar; alsof ze middels haar werk de werkelijkheid in haar essentie wil doorgronden en weergeven.

In The Doors of Perception (1954) beschrijft schrijver en dichter Aldous Huxley zijn eerste mescaline trip, die hij in 1953 ondernam. Het blijft tot de dag van vandaag een van de meest gedetailleerde beschrijvingen van een psychedelische trip. Hij schrijft: ‘To be shaken out of the ruts of ordinary perception, to be shown for a few timeless hours the outer and inner world, not as they appear to an animal obsessed with survival or to a human being obsessed with words and notions, but as they are apprehended, directly and unconditionally, by Mind at Large (…).

Later in de tekst benadrukt Huxley het belang van zulke momenten van echte waarneming, ‘direct perception, the more unsystematic the better, of the inner and outer worlds into which we have been born’, waar we loskomen van wat we al kennen en eens niet scannen en herkennen, maar echt zien, onze waarneming voor de volle 100% benutten, zoals we doen wanneer we onder invloed zijn van psychedelische drugs. ‘It is a transcendence belonging to another order than the human, and yet it may be present to us as a felt immanence, an experienced participation.’

De vreemde voorstellingen met hun dubbele lagen dwingen je om goed te kijken. Ze bewerkstelligen een vervreemding die waardevol is, die doet stilstaan, net zoals de tijdloze ervaring van een trip.

Het is Eulers schilderkunst die eenzelfde directe waarneming bewerkstelligd. De vreemde voorstellingen met hun dubbele lagen dwingen je om goed te kijken. Ze bewerkstelligen een vervreemding die waardevol is, die doet stilstaan, net zoals de tijdloze ervaring van een trip. Haar artistieke praktijk maakt als het ware ‘de steen weer stenig’, om de woorden van Victor Shklovsky aan te halen, of, sterker nog, ze maakt de steen tot boter, en hiermee schudden haar werken ons wakker.

Hoewel met hun hoofd in de spreekwoordelijke wolken, staan de schilderijen van Euler stevig met beide benen in de sociaalkritische grond. In haar werk onderzoekt ze onder andere de hedendaagse identiteit, en hoezeer deze gevormd en beïnvloed wordt door culturele, sociale en technologische ontwikkelingen. Vooral in haar nieuwste werken, die Euler speciaal voor het Stedelijk maakte, komt deze sociaalkritische inslag duidelijk naar voren.

After Supper (2017), dat gelezen kan worden als een vervolg en parodie op het Laatste Avondmaal, bestaat uit een uitzonderlijk lang schilderij dat is geschilderd op elf panelen. Een groep van elf naakte mensen zitten – met het lichaam onderwater – op bar en pianokrukken. Ondanks dat ze naast elkaar zitten en met elkaar verbonden worden door het water, houdt eenieder zijn hoofd boven water en zijn blik ofwel op ons, of op zichzelf gericht, semi-poserend. Er is weinig gemeenschap na het laatste oordeel en de horizon lijkt zorgwekkend dichtbij.

Ook in Understanding doubts and logic en Peace (beide 2017) is een maatschappijkritiek te lezen over onze patriarchale consumptiemaatschappij. Wanneer je dit niet aan de beelden zelf kunt aflezen, helpen de tekstbordjes je verder op weg. Daar staat bij Peace geschreven: ‘Twee duiven worden omringd door de vele drankjes die in bars, cafés en restaurants worden gedronken. Deze drankjes vormen samen een vredesteken dat vernield wordt door de parende duiven, die zich niet erg lijken te bekommeren om het symbool of de mogelijkheid dat zij geïnterpreteerd zouden kunnen worden als vredesduiven.’

Zoals bij het lezen van Huxley, word je ook door het bekijken van Eulers werk tijdelijk wakker geschud uit de roes van het dagelijkse bestaan. Zoals bij een goede trip gaan waarnemen en maatschappijkritiek hand in hand. Later lees ik op een wandtekst in de tentoonstelling dat het Stedelijk Museum het werk Analysemonster (2014) schaart onder ‘Spirituele kunst’. Euler schilderde het werk tijdens een lsd-trip.