Zaaloverzicht ‘World as Lover, World as Self Chapter 1: City Pollen’ van Magali Reus in Shimmer. Behang afkomstig van een recente serie foto’s door Magali Reus. Courtesy de kunstenaar
Vrachtwagenesthetiek – Magali Reus in Shimmer
Als je Shimmer binnenkomt is het alsof je op de snelweg langs een vrachtwagen met daarop haast perfecte bloemen raast. Na een tijdje ontdek je echter steeds meer scherp in beeld gebrachte slijtageplekken die het hysterisch fotorealisme weten aan te knagen. Magali Reus speelt een overtuigend en prettig ontregelend spel in haar tentoonstelling Chapter 1 City Pollen.
Piepklein is de ruimte van expositieruimte Shimmer, in het voormalige RET gebouw bij de Waalhaven in Rotterdam. Maar klein is betrekkelijk. Door vier ramen spoelt de omgeving naar binnen: kranen, gebouwen, daglicht dat op de golven van de haven extra flonkert. Op deze dag in oktober, tussen de regenbuien door, valt het licht knisperfris de kamer in. Buiten is binnen, en binnen vloeit naar buiten. Dat ligt niet alleen aan de ruimte, maar ook aan de kunst van Magali Reus.
Twee monsterlijk grote foto’s zijn op de muur geplakt. Van plafond tot vloer, aan de kopse kanten van het kantoortje, het lijkt het alsof je op de snelweg langs een vrachtwagen raast. Kort kijk je omhoog, naar de zijkant van het voertuig. Wat vervoert het ding, bij welk bedrijf hoort het? Een blik, een kort fotografisch moment. Het tarpaulin van de wagen is gekrast, alsof de vrachtwagen een te smal viaduct heeft geslecht. Geen letters op de zijkant, alleen een enorme grote bloem. Hier in Shimmer proef je de vaart van de snelweg, de geur van asfalt en olie na een regenbui. De vrachtwagenesthetiek heeft ze met precisie doorgevoerd: controlestickers op het voertuig zijn perfect leesbaar, een vierkant van metaal met vier bouten zou je bijna kunnen losschroeven als je zou willen.
Al het fotorealisme verandert, als je goed van dichtbij kijkt, in abstracte oppervlakken vol slijtage en gebruikssporen. Ze zijn realistisch maar ook abstract. Reus hing er twee objecten bij; twee verkeersborden die ze naast of op de muurhoge fotowerken hing. Ze zijn blauw waar het bord in realiteit rood had moeten zijn. Ze zien er gesleten, overbelicht en doorwerkt uit. Grondlagen piepen door een bovenlaag tevoorschijn, kleurvelden lopen uit, de schaduw van bestek lijkt gefixeerd en een vogeltje lijkt als sticker opgeplakt. Maar waar de vrachtwagenfoto’s daadwerkelijke gebruikssporen tonen, zijn die op de borden ultiem tweedimensionaal, bedacht en uitgewerkt. Alle sleetsheid is hier geen vondst, maar een bewust vormgegeven illusie op het platte vlak.
Verzonken in de borden zitten kleine cassettes van loodgrijs composiet en perspex, alles vers uit de mal. Verval, handwerk en machinale perfectie bestaan tegelijktijdig in Reus’ wereld, waarin tegenstellingen elkaar in evenwicht houden. Het gesleten, door de tijd aangeknaagde realisme van het oppervlak moet zich voegen naar die driedimensionale objecten, allemaal in hetzelfde loodgrijs. Die objecten zijn van alledag, maar half afgesneden, voorzien van letters in verschillende ontwerpen. Het lijken namen van cafe’s, van wegrestaurants. Ze staan in reliëf op een half afgesneden stukje van een intercom. De andere helft van de tekst is beland op een groot formaat tandpastatube, aan de andere kant van het bord, in precies zo’n zelfde cassette. ‘The Anchorage’, lees je, in twee delen, bijvoorbeeld. En ‘De Tapperij’. Het zijn namen van cafe’s, namen die uit een andere tijd lijken te stammen, die het idee van vertrouwde authenticiteit moeten oproepen. Maar Reus hakt ze rigoreus in twee. Het is gedaan met hun betovering, ze worden er bijna abstract van. Het verkeersbord aan de overkant herbergt twee cassettes met daarin een luchtverfrisser in de vorm van een denneboom, zoals je die aan een achteruitkijkspiegel hangt, en een zaklampje. Licht, schone lucht, het zijn natuurlijke elementen die de kunstenaar presenteert, gereduceerd tot een kunstmatige staat. Stukjes kunstmatigheid om het idee van natuur op te roepen, voor de gemotoriseerde mens die altijd maar onderweg is. Reus bergt al die kunstmatige, vertrouwde natuurlijkheid op in die doorzichtige kluisjes, bewaard voor de eeuwigheid.
Onderweg is de natuur altijd kunstmatig. De gefotografeerde bloemen op de zijkanten van de trucks ogen verleidelijk, organisch en kwetsbaar. De vrachtwagen is op zijn beurt een machine met een brullende motor en een ronkende koelcel die de vergankelijkheid van de bloemen wil uitstellen, die de bloemblaadjes beschermen wil. Maar die bloemen in het ruim van de truck zijn nauwelijks natuurlijk meer te noemen omdat ze gekweekt zijn, gekruist, geproduceerd. Deze complexe wirwar van natuur en kunstmatigheid langs de openbare snelweg moet als een rijpe appel in Reus’ schoot gevallen zijn. Ze heeft ongetwijfeld een superscherp oog voor zulke tegenstellingen in het dagelijks leven, omdat haar eigen werk drijft op een fascinatie daarvoor. Ze werden bijvoorbeeld concreet in de zadelachtige vormen die Reus onder meer in het Stedelijk Museum Amsterdam exposeerde in 2016. Die sculpturen van leer, stof en machine-esthetiek, ze waren hard en zacht, beurtelings handmatig en machinaal. Reus’ werk is herkenbaar en vervreemdend tegelijkertijd. Ze zoekt en vindt een spanningsveld, waar het goed toeven is als toeschouwer: je voelt wat je denkt te weten. Tot je ineens een detail ziet dat je weer in opperste verwarring brengt.
De complexe wirwar van natuur en kunstmatigheid langs de openbare snelweg moet als een rijpe appel in Reus’ schoot gevallen zijn. Ze heeft ongetwijfeld een superscherp oog voor zulke tegenstellingen in het dagelijks leven
Dat spel speelt ze ook in Shimmer, overtuigend en prettig ontregelend. Wat mooi moet zijn, is lelijk, zoals die gefotografeerde hysterisch-perfecte bloemen op de zijkant van de trucks. En wat lelijk is, is eigenlijk prachtig, als je kijkt naar die zo scherp in beeld gebrachte slijtageplekken. Haar tentoonstelling Chapter 1 City Pollen, is het begin van een reeks van tentoonstellingen onder de titel World as Lover, World as Self. Een jaar lang zullen exposities elkaar afwisselen, tentoonstellingen en kunstenaars die zich buigen over de vervreemding van een veranderende wereld, niet als thematentoonstellingen, maar als denkoefeningen in een omgeving met ruimte voor toeval en experiment, waar de nadruk ligt op de samenwerking met de kunstenaar.
VOLG METROPOLIS M OOK OP INSTAGRAM
Magali Reus Chapter 1, Chapter 1 City Pollen, t/m 13 februari 2021. www.shimmershimmer.org (OPEN OP AFSPRAAK OP VRIJDAG EN ZATERDAG)
Machteld Leij
is kunstcriticus