metropolis m

Er zijn veel kunstenaars die in hun werk architectuur proberen in beeld te brengen. Dat levert vaak spannend werk op, maar het is niet zonder risico. Foto’s van vervallen, industriële gebouwen – liefst in een hippe stad zoals Berlijn of Detroit – sec gepresenteerd in de stijl van Bernd & Hilla Becher, het is ondertussen een gemeenplaats waar een kunstenaar altijd wel mee kan scoren op een biënnale.

De in Brussel gevestigde kunstenaar Aglaia Konrad (1960, Oostenrijk) weet dat soort valkuilen te omzeilen en gebruikt daar niet alleen fotografie voor, maar ook gevonden materialen, fysieke ingrepen in de ruimte en collectieve werken. Haar hele oeuvre mag dan wel gaan over architectuur en de relatie tot de openbare ruimte, ze slaagt er steeds in om haar onderwerp op geheel eigen en op steeds andere wijze te benaderen en te presenteren. Voor dat laatste werkt ze al sinds jaar en dag samen met architect Kris Kimpe. Die heeft ook de scenografie van haar tentoonstelling From A to K in M Leuven vormgegeven. Hij ontwierp een set tentoonstellingsmeubilair, waaronder presentatietafels voor Konrads kunstenaarspublicaties, krukjes bij een dia-projectie en de kaders voor de schermen van de video-installaties.

In haar installatie Concrete City brengt ze een reeks vergeelde postkaarten van verschillende gezichtsbepalende gebouwen samen. Zoals de bekende Pan Am wolkenkrabber in New York, een gebouw van Oscar Niemeyer, en de sublieme Citroëngarage in Brussel waar misschien eens het toekomstige museum voor hedendaagse kunst zal worden ondergebracht, als de betrokken partijen eindelijk tot een akkoord kunnen komen. Konrad presenteert de postkaarten in glazen houders op een voetstuk van beton; een knipoog naar de tentoonstellingsopstelling die de Braziliaanse architecte Lina Bo Bardi eerder bedacht voor het São Paulo Museum of Art in 1968.

Wanneer Konrad fotografeert, gebruikt ze analoge fotografie, wat haar onderwerp meer tastbaar maakt. Foto’s uit de reeks Flying Over die ze vanuit haar vliegtuigraampje neemt tijdens haar vele reizen, vertonen door de korrelige textuur een opvallende tastbaarheid. Maar analoge fotografie stelt haar ook in staat vragen te stellen bij de waarachtigheid van haar medium. Of het nu gaat over Undecided Frames waarin ze twee quasi-identieke foto’s naast elkaar presenteert en zo de toeschouwer betrekt bij de keuze die ze normaal zelf moet maken, of Zweimal Belichtet waarin dubbel belichte filmrolletjes verschillende afbeeldingen over elkaar weergeven.

Van de koele afstandelijkheid in het werk van Bernd en Hilla Becher is bij Konrad nauwelijks sprake. Ze probeert als het ware de architectuur tastbaar te maken. Naast analoge fotografie gebruikt ze ook film. Zo tast ze voor La Scala traag en geluidloos een brutalistische villa aan het Gardameer in Italië af. De video, gepresenteerd op twee schermen, combineert afwisselend beelden van binnen en buiten. Een effect waar de woning zelf ook naar streeft, zoals het modernistische architectuur betaamt. Door de veranderende perspectieven verlies je al snel je oriëntatievermogen. In haar video over de Italiaanse stad Carrara en de bijhorende fotoreeks, gekleefd op aluminiumplaten, portretteert ze de bekende marmergroeve haast als een kathedraal van steen, waar graafmachines stukken uit kappen.

Konrad herleidt architectuur tot haar basisbestand: steen of cement. Zo toont ze niet alleen een reeks brokstukken van stenen, van de typische rode baksteen tot een stuk van een wit betegelde muur, maar ook een grote foto van de megalieten uit het Britse Avebury, de minder bekende tegenhanger van Stonehenge. Het werk wordt gepresenteerd op een tafel waar je op neerkijkt. Het zorgt voor een apart schaaleffect waardoor de monumentaliteit van de stenen wat wordt gebroken. In de zaal in kwestie wordt het licht mooi gefilterd dankzij een ingreep van Kimpe. Hij schoof een houten frame met panelen in het raam, waardoor het invallende licht iets wordt gedempt.

Konrad gaat wel vaker de samenwerking aan met anderen, zo blijkt uit haar werk in de panoramazaal. Daar presenteert ze een collectief werk dat bij iedere presentatie een andere vorm krijgt. Aan een lange, schuinoplopende balk, die haast fungeert als ruggengraat, is een constellatie van kunstwerken bevestigd: een schilderij van Walter Swennen, een print van Willem Oorebeek en uitvergrote foto’s van Konrad zelf. De installatie toont nog maar eens hoe Konrad er steeds in slaagt een nieuwe uitdrukkingsvorm te vinden voor haar werk.