metropolis m

documenta und Museum Fridericianum gGmbH hebben een nieuwe Gedragscode aangenomen en deze vandaag gepubliceerd op de website. De gedragscode formuleert, zoals het persbericht meldt, de fundamentele ethische waarden van documenta gGmbH die als leidraad dienen voor alle handelingen van de instelling en dus ook de aanstaande documenta.

Centraal in de Gedragscode staan: ‘het respect voor en het behoud van de menselijke waardigheid als de fundamentele basis van een beschaafd leven dat is geworteld in vrijheid en zelfbeschikking, en het garanderen van artistieke vrijheid en de vrije ruimte die wordt gekenmerkt door tolerantie en een open wereldbeeld die onontbeerlijk zijn voor elke artistieke activiteit.’

Daarnaast wordt direct opgemerkt dat documenta gGmbH zich actief inzet tegen ‘antisemitisme, racisme en elke andere vorm van groepsgerelateerde misantropie’. De moederorganisatie van documenta volgt de ‘werkdefinitie van antisemitisme van de International Holocaust Remembrance Alliance (IHRA) en de definitie van racisme van de VN-conventie tegen racisme’. De Gedragscode gaat ook in op de institutionele fundamenten van duurzaamheid.

De werkdefinitie van IHRA-definitie van antisemitisme is vooral in academische en activistische kring omstreden omdat ze kritiek op Israël soms koppelt aan antisemitisme en om die reden ook pro-Palestijns protest in die hoek kan plaatsen, terwijl de kritiek niet antisemitisch maar politiek van aard is en gericht op Israëls omgang met Palestina.

De controverse gaat overigens niet over de definitie van IHRA op zichzelf, maar over de elf ‘hedendaagse voorbeelden’ die in de werkdefinitie genoemd worden waarvan zeven betrekking hebben op Israël. In de Gedragscode van documenta worden de voorbeelden uit de genoemde werkdefinitie niet aangehaald, en dus blijft het onduidelijk is hoe de ‘werkdefinitie van antisemitisme van de International Holocaust Remembrance Alliance (IHRA)’ wordt uitgelegd en of de omstreden voorbeelden daarbij horen.

De IHRA-formulering van antisemitisme vond afgelopen jaar op ruime schaal ingang in de Duitse politiek en heeft geleid tot een klimaat waarin meerdere activisten zijn vervolgd vanwege hun pro-Palestijnse steunverklaringen. Er is toenemend sprake van zelfcensuur onder cultuurwerkers in Duitsland, uit angst voor vervolging. Het is de vraag in hoeverre de gekozen formulering van antisemitisme binnen de Gedragscode van documenta vergelijkbare gevolgen heeft voor het werkklimaat tijdens documenta 16 en artistieke keuzes gaat beïnvloeden.

Uit het persbericht blijkt dat de lokale politiek tevreden is over de gekozen Gedragscode. Zowel de burgemeester als de minister van cultuur van Hessen zeggen in de persverklaring van documenta te verwachten dat de Gedragscode positief gaat bijdragen aan een vrije uitwisseling van standpunten.