metropolis m

Academies zijn de succesvolste instituten in de kunst van dit moment. Terwijl musea, kunstenaarscentra en biënnales geregeld onderwerp zijn van hoon en spot vanwege hun oppervlakkigheid, opportunisme of wereldvreemdheid, maken academies gouden tijden door. Kennisbolwerk, informatiehub, meeting point, creativiteitscentrum, tentoonstellings- en conferentieoord; de academie is de place-to-be in de kunst van dit moment.

Kennis en creativiteit, dat is waar het om gaat in de hedendaagse economie. De academie biedt het in overvloed. Na jaren van drastische reorganisaties is de academie veranderd van een vastgeroeste leermachine in een superfitte alleskunner, die zich vol overgave stort in de strijd om het meest kritische inzicht. Want dat is wat men wil in de hedendaagse kritische kunstwereld: scherpzinnigheid. Alleen de meest bijzondere perspectieven krijgen tijd van leven.

Dag in dag uit werken de academies enthousiast aan het verwerven van kennis die de kunst en de wereld versteld moeten doen staan. Niets is meer heilig in de kunst, het weten gewaarschuwd, de ontmaskering is nabij. Wacht je voor het moment dat de academie jouw kennen aan de kaak stelt. Je bent je leven niet meer zeker. In talloze symposia en presentaties wordt met satanisch genoegen verslag gedaan van de kennisjacht van wat artistic research is gaan heten. In geuren en kleuren wordt door de kunstenaars en studenten verhaal gedaan, terwijl het publiek geduldig toeluistert.

Maar het is niet enkel de gave van het woord (cq de powerpoint) waar de hedendaagse academie zich van bedient. Er zijn ook de Open Dagen, waar een nieuwe lichting kunstenaars een publiek van duizenden professionals het nieuwste werk presenteert. Meer dan het kritische vertoog en zijn jacht op nieuwe inzichten, bevredigen de Open Dagen het professionele publiek in zijn grootste begeerte: onbekend talent. Men lust er wel pap van in de kunst, en de academies voorzien erin, met graagte, elk jaar opnieuw.

De steeds grotere publieke rol van de academies binnen het kunstcircuit, als promotor, distributeur, criticus en wat nog meer, gaat niet ongemerkt aan de kunstcentra voorbij. Sommige centra beginnen, al is het voorzichtig, de academie te imiteren in hun programma’s. Een enkele keer meten ze zich zelfs haar titel aan, zoals het Van Abbemuseum en het MUHKA dit najaar doen in een tentoonstellingsproject dat Academy heet. De blockbuster en ervaringseconomie moe, spelen musea en kunstcentra de rol van kennisproducent, liever dan zich nog langer te moeten onderscheiden als toeristisch trekpleister. Er valt iets te leren van kunst, zo hun nieuwste missie. Met verve dragen ze de boodschap uit.

De expansie van de academie binnen het tentoonstellingscircuit mag met recht een hedendaags verschijnsel genoemd worden: open, democratisch, intelligent en marktgericht. Het is boeiend, en gezien de alomtegenwoordigheid van de kenniseconomie, ook mooi op tijd. Toch toont niet iedereen zich helemaal gelukkig met deze tendens. METROPOLIS M ging op onderzoek uit en zet enkele visies naast elkaar.