metropolis m

Wanneer ik het gebouw benader, vallen de verbouwingen me niet meteen op. Zeker, de gevel werd opgekalefaterd, maar verder ziet het gebouw er nog uit zoals ik het me herinner: industrieel, ruw en haast brutalistisch. De opvallendste wijziging betreft de ingang van het gebouw. Die werd verplaatst van de rustige zijgevel aan de Houtkaai, naar de drukkere Josse Ringoirkaai. Met die ingreep kijkt het gebouw dus voortaan uit op de Dender, de rivier die karakteristiek is voor de (geschiedenis) van de stad en de regio.

Binnen bij NW heerst een gezellige drukte. Onder het publiek bevinden zich zowel kinderen als zestigers. Lopend door de voordeur, waar de geur van versgemaakt voedsel me tegemoet komt, zie ik de receptie en het boekwinkeltje. Ik loop via het boekwinkeltje en de open trappenhal door naar het café. Doordat de bar van plaats veranderd is, valt er nu meer licht naar binnen dan voorheen. De ruimte luistert vanaf nu naar de naam ‘Lokaal Dendy’ en bevat een café, een open keuken en een werk- en ontmoetingsplaats. Het is een ‘buurthuis’, vermeldt de website van NW. ‘Een plek waar verschillende organisaties en groepen thuis zijn. We willen bruggenbouwers zijn, bemiddelaars: genereus en solidair.’ In de open keuken bakt en kokkerelt een los-vast collectief binnen het NW-luik Kitchen Stories, een programma gewijd ‘aan de keuken van NW en aan haar verbindende karakter, in samenwerking met kunstenaars, vrijwilligers en organisaties’. In Lokaal Dendy worden brood, soep en het samanu, een gerecht uit de Centraal-Aziatische keuken, gemaakt en verkocht.

In het verlengde van dit lokaal ligt – ook een nieuwigheid – een aan weerszijden open gehouden tentoonstellingsruimte. Daar exposeert momenteel de kunstenaar, filmmaker, acteur en muzikant Lucile Desamory (Brussel, 1977, woont en werkt in Berlijn) haar installatie Untitledment. NW werkt al langer samen met Desamory. Deze installatie vormt het sluitstuk van die samenwerking en is voor de kunstenaar de opmaat van haar dit jaar te verschijnen langspeelfilm De Wervelende Wirwar. Untitledment is in opdracht van het Oostenrijkse festival Steirischer Herbst gemaakt. De installatie bestaat uit een reeks filmposters met het portret van de maker, schilderijen in plakkaatverf en een video-installatie. In de ruimte zijn de schilderijen opgesteld als sculpturen. Ze tonen stapels wanordelijke kleding te midden van projecties waarin het lichaam van een naakte vrouw onder water te zien is. Uit de luidsprekers klinkt geritsel, zang en ambient-muziek. Volgens de zaaltekst vormt Desamory’s werk ‘een verkenning van de liminale ruimte en het subversieve potentieel van verandering.’

Achter de hoek klinkt gejoel. Een handvol kinderen stoeit er op een met kussens bedekt meubel. Hier vinden ook sessies weeftechniek plaats, voor jong en oud. Je kan er samen met Studio REKKER experimenteren met de basistechnieken van animatiefilm. Aan deze kant van het gebouw bevinden zich op de drie bovenverdiepingen verschillende sociaal-culturele organisaties, die tijdens dit openingsweekend ook hun deuren openen voor creatieve workshops. Aan de andere kant van NW bevinden zich op de eerste verdieping de opgefriste tentoonstellingsruimtes en de spiksplinternieuwe zaal. Ook hier heerst bedrijvigheid: het queer collectief Bebe Books houdt er met kunstenaar Amber Hoogland een ‘Prutsklub’-sessie. In het midden van de door kleurrijke vlaggen opgesierde ruimte staat een vijftal deelnemers aan een werkeiland hun eigen Puffy Weapon Shields te maken. Aan de muren hangen enkele resultaten. Ik zie een hakbijl, een ejaculerende penis en een zilveren, gotisch aandoend wapenschild.

In de gang naar de filmzaal is de mini-expositie INFO~ANGEL PRESENTEERT ZICHZELF te zien. Dit is het eerste luik in een nieuwe reeks van archiefpresentaties die het verleden van NW en het progressieve milieu van Aalst en de Denderregio belicht. De wortels van NW liggen in 1974, wanneer in Aalst het Centrum voor Samenlevings-Vernieuwing wordt opgestart. Daarin bekleedt de werkgroep Info~Angel een belangrijke positie. Deze beknopte tentoonstelling illustreert met archiefstukken zoals uitnodigingen, teksten, pamfletten, foto’s en dia’s de vele tentoonstellingen, lezingen, filmvertoningen, toneelstukken, discussies en andere activiteiten die deze groep destijds organiseerde.

Terwijl ik de documenten in de vitrinetafels en aan de muur bestudeer, passeert geregeld een bezoeker achter mijn rug. In de nabije, met een honderdtal nieuwe groene fluwelen zeteltjes voorziene zaal start immers zo meteen een kortfilmprogramma, samengesteld door Counter Encounters. Film was, en is, een belangrijke pijler van NW. In de toekomst zet het kunstencentrum nog meer in op kunstenaarsfilm en -video: ‘NW baat de enige arthousecinema in de grote Denderregio uit. Dat programma verrijken we, waarbij we uitgaan van het idee dat film een ruimte voor uitwisseling, dialoog en gemeenschapsvorming is. Samen met kunstenaars, curatoren, partners en buurtbewoners stellen we thematische focusprogramma’s samen. Die variëren van kunstenaarsfilms en documentaires tot archieffilms en arthouse.’ De komende weken en maanden staat onder meer een cyclus dansfilms en een programma rond het oeuvre van Werner Herzog op de agenda. Vaak zijn de kortfilmprogramma’s verbonden aan tentoonstellingen en andere projecten.

De nadruk van NW blijft op film en hedendaagse kunst liggen, maar de aanpak verandert wel. ‘Voordien werkte Netwerk met drie afzonderlijke pijlers: Netwerk Kunsthal, Netwerk Fabriek en Netwerk Cinema’, zeggen Herman en Bakkers. ‘Die benoemen we niet langer afzonderlijk maar zien we als een geheel dat diverse programmalijnen met elkaar verbindt. De focus ligt op “associated artists”: kunstenaars waarmee we lange termijnrelaties aangaan en samen een proces ontwikkelen. De ideeën van deze kunstenaars liggen aan de basis voor ons programma van tentoonstellingen, films, workshops en meer. We zetten nog steeds sterk in op de ontwikkeling van de kunstenaarspraktijk in al zijn facetten. Ook willen we er voor zorgen dat in NW meer mensen over de vloer komen. Dat doen we door meer evenementen te programmeren.”

Tijdens het feestweekend opent ook de groepstentoonsteling Ritual in Transfigured Time, met bijdragen van Carlotta Bailly-Borg, Gaëlle Choisne, Maya Deren, Darius Dolatyari-Dolatdoust, Onyeka Igwe, (LA)HORDE, Ula Sickle, Bárbara Wagner & Benjamin de Burca. De expositie ontleent haar titel aan de meesterlijke kortfilm uit 1946 van Maya Deren (Kiev, 1917 – New York, 1961). Volgens de tentoonstellingstekst was Deren van grote invloed voor de artistieke directie: ‘Deren, een leven lang gedreven door een hang naar vrijheid, heeft een verhelderende rol gespeeld bij het vormgeven van ons tentoonstellings- en filmprogramma, evenals bij het ontwikkelen van de principes voor ons vernieuwde huis: dialoog, samenwerking, experiment en het doorbreken van grenzen.’

Bij NW baadt de tentoonstelling in een aangenaam halfduister (met uitzondering van een zeer precieze belichting van de schilderijen en gezandstraalde glazen deuren van Carlotta Bailly-Borg en de sculpturale zitelementen van Gaëlle Choisne). Het leeuwendeel werken bestaat uit bezwerende video’s die ingaan op de spanningsboog lichaam-ruimte-performance-ritueel en die zowel putten uit historische als hedendaagse vormen van verzet en protestbewegingen.

Herman: ‘In de afgelopen maanden hebben we de wereld waarin we leven en waar we ons als instelling toe verhouden als bijzonder moeilijk ervaren, niet in het minst door de genocide die plaatsvindt in Palestina. Juist daarom is er een groeiende behoefte aan rituelen die ons kunnen helpen verwerken, communiceren en rouwen. Het “ritueel in een veranderende tijd” zien wij als een baken in woelig water, een houvast, een punt van herkenning. In tijden van polarisatie brengen rituelen mensen samen. Ze doorbreken het alledaagse en maken ruimte voor reflectie op de eigen positie en op die van de wereld in verandering.’