metropolis m

Isa do Rosário, ‘Dança com a Morte no Atlântico’ (2013), te zien in ‘Carpetland. Critical Tapestries’ bij Kunsthal Extra City. Foto: We Document Art

Al enkele jaren is er een enorme belangstelling voor textiel onder kunstenaars. In Carpetland. Critical Tapestries worden elf wandkleden, vloertapijten en andere textielwerken samengebracht. Samen vertellen de zachte kunstwerken zoveel verhalen, dat recensent Jasper Delva wat overdonderd achterblijft.

Tussen de pilaren van de ontwijdde kerk van Extra City golft meterslang, blauw textiel waarop over verschillende tekeningen van verf, touw en stof visjes zijn genaaid. Kunstenaar Isa do Rosário wil er de levens van zij die stierven tijdens de trans-Atlantische slavenhandel mee herinneren. Wanneer het buitenlicht er via de grote kerkramen op valt, begint het blauw te glinsteren. Ondanks de harde geschiedenis waar Dança com a Morte no Atlântico (2013) over vertelt, krijgt het werk zo van tijd tot tijd een zacht en hoopvol karakter.

In Carpetland. Critical Tapestries wordt het zwevende kunstwerk vergezeld van nóg tien kunstwerken van textiel. Curatoren Joachim Naudts en Zuzanna Rachowska haken hiermee in op de verhalende kracht van textiel. Al enkele jaren is er een enorme belangstelling voor het medium. Mede op initiatief van speciaal daarvoor ingerichte werkplaatsen als het TextielLab in Tilburg of Doek vzw in Antwerpen, ontdekt een toenemend aantal kunstenaars de mogelijkheden ervan. Werkten textielkunstenaars als Sheila Hicks, Anni Albers en Magdalena Abakanowicz in de jaren zeventig nog abstract, vandaag kiezen kunstenaars vooral voor figuratieve, verhalende voorstellingen die met de hulp van de computer vervaardigd worden. Zo vertelt Natalie Nakazawa met haar figuratieve wandtapijt over Gui Ying Ma, Christina Yuna Lee en Michelle Alyssa Go, die vermoord werden in New York als gevolg van het toegenomen anti-Aziatische geweld tijdens de coronapandemie.

Textiel is hier niet alleen drager, maar ook onderdeel van het verhaal: vaak reflecteren textiele objecten op precies de economische omstandigheden waarin ze gemaakt zijn

Fátima Rodrigo Gonzales, 'Contradanza' (2023), te zien in 'Carpetland. Critical Tapestries' bij Kunsthal Extra City. Foto: We Document Art
Monika Žaltauskaitė Grašienė, 'Sacrament' (2020), te zien in 'Carpetland. Critical Tapestries' bij Kunsthal Extra City. Foto: We Document Art

Textiel lijkt hier vooral als een document te fungeren; als een gewoven, geknoopte of geborduurde tekst over een vergeten of onderbelichte gebeurtenis of geschiedenis. Dat is niet verwonderlijk. Het woord ‘tekst’ komt oorspronkelijk van het Latijnse texere dat weven betekent[1]. De huidige generatie gebruikt textiel veelal om complexe maatschappelijke thema’s te ontrafelen. Textiel is daarbij niet alleen drager, maar ook onderdeel van het verhaal: vaak reflecteren textiele objecten op precies de economische omstandigheden waarin ze gemaakt zijn. Zo uiten Hussein Shikha, Saiqa Ejaz, Golnesa R. Pishkani en Fátima Rodrigo zich kritisch over de manier waarop de westerse mode-industrie traditionele ambachten uit respectievelijk Irak, Pakistan, Iran en Peru kaapt.

Als spandoek noch doorwrocht historiestuk, blijven de individuele kritische verhalen, hoe relevant en prikkelend ze ook zijn, toch wat aan de oppervlakte, alsof ze vooral het bestaan van de aangekaarte kwesties willen erkennen maar ze niet willen doorspitten. Bovendien zijn de verschillende werken en hun verhalen  zo divers dat het onderlinge verband zoek raakt. Het maakt dat de tentoonstelling toch wat incoherent overkomt, op zichzelf staande scènes eerder dan een indringend geheel.

Meest overtuigend zijn de textielwerken die niet zozeer verhalen willen vertellen, maar vragen stellen. Het werk Sacrament (2020) van Monika Žaltauskaitė Grašienė bijvoorbeeld: een met de computer gemaakt wandtapijt dat is gebaseerd op een kerk in haar woonplaats Kaunas. Tijdens een renovatie was die kerk gedrapeerd in een glanzende, reflecterende netstof. Waarom houden we oude en ‘lelijke’ gebouwen zo vaak afgeschermd van de buitenwereld, vroeg de kunstenaar zich af? Om de toeristen tevreden te houden? En wat zegt dat over de maatschappij waarin we leven?

Een grijzig, zwaar en vooral monumentaal weefsel van Margo Veeckman hangt aan een smeedijzeren kader in de oude kloostertuin. Het ziet er haast uit als rots of schors van een boom. In het handgeweven grid vallen bovendien kleine nestjes met zaden voor vogels op

Margo Veeckman, 'Trellis' (2023), te zien in 'Carpetland. Critical Tapestries' bij Kunsthal Extra City. Foto: We Document Art
Natalia Nakazawa, 'Demons and Protectors: Say their names #GuiYingMa #ChristinaYunaLee #MichelleAlyssaGo' (2023), te zien in 'Carpetland. Critical Tapestries' bij Kunsthal Extra City. Foto: We Document Art

Ook Trellis (2023) van de Belgische Margo Veeckman getuigt van een poëtischere benadering van textiel. Een grijzig, zwaar en vooral monumentaal weefsel hangt aan een art nouveaux-achtig smeedijzeren kader in de oude kloostertuin. Het ziet er haast uit als rots of schors van een boom. In het handgeweven grid vallen bovendien kleine nestjes met zaden voor vogels op.

De titel verwijst naar een geweven traliewerk dat fungeert als ondersteuningssysteem voor planten. Veeckman bevraagt zo onze controledrang over de natuur. Dat er, wanneer ik er op zaterdag rond de vroege middag passeer, nog dauwdruppels aan het weefsel hangen, zet haar punt zondermeer op scherp. Bovendien doet het witte, ijzeren hek denken aan een prikkeldraad, alsof het kunstwerk de mens wil buitenhouden.

Wat overdonderd door de veelvoud aan verhalen binnen ga ik zitten en blijf een tijd kijken hoe een vogeltje uit een van de nestjes eet. Het is hier buiten dat de kritische blik die Carpetland. Critical Tapestries voor ogen heeft pas echt tot zijn recht komt. Net als het tijds- en arbeidsintensieve weven vraagt een kritische blik aandacht.

De uiteenlopendheid van de vele verhalen en misschien ook wel de afwezigheid van een overkoepelende thematiek of kader maken dat ik net die aandacht er moeilijk kan bijhouden. De relevante en sterke werken ten spijt, schiet Carpetland. Critical Tapestries door haar veelheid haar kritische doel voorbij.

Carpetland: Critical Tapestries is nog t/m 14 april 2024 te bezoeken bij Extra City in Antwerpen. Meer informatie over de tentoonstelling van je hier. Deelnemende kunstenaars: Isa do Rosário, Saiqa Ejaz, Myriam El Haïk, Natalia Nakazawa, David Penny, Golnesa R. Pishkhani, Fátima Rodrigo Gonzales, Hussein Shikha, Jennifer Tee, Margo Veeckman, Monika Žaltauskaitė Grašienė. Samengesteld door Joachim Naudts in samenwerking met Zuzanna Rachowska.

[1] Zie Jane Allison, Meander Spiral, Explode: Design and Pattern in Narrative (2019)

Jasper Delva

is socioloog en schrijft over kunst en cultuur

Gerelateerd

Recente artikelen