metropolis m

Er wordt uitgebreid stilgestaan bij het helen van jezelf en onverwerkte pijn die is blijven hangen. Zo is er de schitterende installatie van Ellen Fleig Gracia waarin ze springtouwen in een pad heeft bevroren. Alsof ze zichzelf nog één keer de weg naar de overkant van het schoolplein gunt, alsof ze dit moest herbeleven om het los te laten. Er is een video waarin haar moeder haar haren vlecht, maar waar, net als uit de springtouwen, het meeste sentiment is verdwenen. Het is eerder een artistiek onderzoek, een ontleding geworden.

De springtouwen leiden naar een omhulde ruimte waarin een film te zien is van Niki Koti, die naadloos bij het werk van Gracia past. Daar verdwijnt een moeder in een ziekte, ze teert weg naarmate de film voortduurt. Je kunt als bezoeker de tijd weer terugspoelen als je via de andere kant weer het springtouwpad volgt, naar een kleine vitrine waarin foto’s van armen en handen te zien zijn. Verkleurd door de tijd, ontdaan van overtollig sentiment. De boodschap is overduidelijk: er moet geborgd worden, in alle stadia van opgroeien en ontwikkelen, er is steeds een vasthouden nodig.

Zo’n vangnet vond de uit Jakarta afkomstige Rizq Naherta in Nederland. Deze ‘babyqueer’ (zoals hen zelf zegt) maakt er hun missie van om bezoekers te betrekken in de nieuw gevonden queer community. Enthousiast toont hen gereproduceerde magazines en queerfilms. Je kunt hen je eigen verhaal vertellen en in ruil daarvoor krijg je een film via de mail. Hen noemt zichzelf shop clerk.

Levon Zoomers voert een performance op waarin hij verslag doet van zijn afgelegde weg als transgender. Hij behandelt zijn lichaam daarin haast afstandelijk: als iets dat los staat van het denken. Hij zoekt in een installatie van hangende, verlichte cirkels naar connectie met zichzelf en het publiek door luid te zingen en af en toe verwonderd naar zichzelf te kijken in een spiegel zonder glas.

Naar zichzelf kijken doet ook Sam Zanardo. Op grote schermen – expres te groot voor de ruimte – kun je zien hoe hen de huid bestudeert en mee-eters betast. Puistjes, wondjes, een doorlopende wenkbrauw. De afdruk van een medaillon in hun hals. In een andere video worden rood gestriemde borsten getoond, een hevig bloedende piercing. Een groot mes hakt in een vleesachtige substantie, en ergens hoor je een verhaal over een oogtransplantatie. Hier is pijn iets dat alleen in your face kan worden beleefd, bezworen met rituelen en martial arts.

Een vertrouwde omgeving kan ook veiligheid bieden, maar in de schilderijen van Lisa Bakker ben je je evenwicht niet zeker. In schrale en rauwe werken op grof karton herken ik stukken van de stad, de torens bij het station. Een heimelijke blik ergens naar binnen, afgebladderde kozijnen, een raam dat kleiner is dan de twee ernaast. Maar het perspectief ontregelt, stelt direct de vraag: wie wankelt?

De laatste jaren heeft BEAR een uitgebreid performance-programma, zo ook dit jaar.

Een jonge vrouw zit in een badmeesterstoel, met hoog haar en een uitgesproken mond. Ze kijkt brutaal naar haar publiek, nergens bang voor. Met een plantenspuit bevochtigt ze haar haar, en soms haar mond. Beneden buitelt een jonge man in een badpak, hij doet alles om haar aandacht te vangen. Bukt, reikt, draait zijn billen. Heeft net zo’n uitgesproken mond en uitdagende blik als zij. Maar ze is verveeld en af en toe schreeuwt ze hem toe dat hij naar de baan voor snelzwemmers moet vertrekken. Hij druipt af en begint opnieuw. Het is een ijzersterke performance van Alma van Woudenberg.

Wat verder opviel: veel kleine werken, in een klein gebaar gemaakt. Izs Christoffels verzamelde tekeningen, klein keramiek, tekst en afdrukken van foto’s aan waslijnen die met elkaar een verhaal vertellen over een keuken als een plek van thuis voelen maar net zo zeer over de vieze was waar je eerst doorheen moet om er te komen.

Op de weg naar buiten loop ik opnieuw langs de zilveren slingers. Ze raken zachtjes mijn schouder.